Powiat Przemyski - strona główna

Źródło: https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/o-pryszczycy

Pryszczyca (Foot and mouth disease – FMD) jest zakaźną i zaraźliwą chorobą zwierząt parzystokopytnych domowych oraz dzikich. Na zakażenie najbardziej wrażliwe jest bydło, następnie świnie, owce i kozy. Chorobę wywołuje wirus z rodzaju Aphtovirus należący do rodziny Picornaviridae.

Kraj, w którym wystąpi FMD, narażony jest na bardzo duże straty ekonomiczne w przemyśle mięsnym oraz hodowli. Straty te powodowane są upadkami zwierząt z gatunków wrażliwych, kosztami likwidacji ognisk choroby oraz wypłacanych odszkodowań, a także wstrzymaniem obrotu i eksportu zwierząt z gatunków wrażliwych, mięsa tych zwierząt oraz produktów pozyskiwanych od tych zwierząt.

Ludzie są wrażliwi na zakażenie, jednakże pryszczyca u ludzi nie jest śmiertelna i zwykle przebiega łagodnie. Ludzie zarażają się w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorym zwierzęciem, jak również spożywając mięso, mleko i niepasteryzowane przetwory mleczne pochodzące od zakażonego zwierzęcia

Drogi zakażenia

Wirus wydalany jest przez zakażone zwierzę na ok. 4 dni przed wystąpieniem u niego objawów chorobowych. Zakażone i chore na pryszczycę zwierzęta wydalają wirus z wydychanym powietrzem, wydzielinami oraz wydalinami. Największa koncentracja wirusa znajduje się w płynie surowiczym i nabłonku pojawiających się pęcherzy. Przeżuwacze mogą być nosicielami wirusa nawet do trzech lat.

Źródła zakażenia:

• zwierzęta chore,
• ślina, mleko i jego przetwory, kał, mocz,
• nasienie i zarodki,
• pasza, woda, żłoby, podłogi, pastwiska, skóra, wełna, ręce i odzież obsługi, środki transportu,
• mięso i jego przetwory,
• odpadki kuchenne.

Ochrona zwierząt przed chorobą

W celu ochrony stada przez wniknięciem wirusa pryszczycy należy pamiętać, żeby zwierzęta wprowadzane do niego pochodziły z wiadomego źródła i były zaopatrzone w świadectwo zdrowia potwierdzające ich pochodzenie i status zdrowotny.

Występowanie pryszczycy w Polsce i na świecie

Ostatni przypadek FMD w Polsce stwierdzono w 1971 r. Polska jest uznana za kraj urzędowo wolny od tej choroby przez Światową Organizację ds. Zdrowia Zwierząt (OIE).

Informacje dotyczące występowania FMD na świecie dostępne są na stronie OIE.

Objawy pryszczycy

• okres inkubacji: 14 dni,
• pęcherzyki i pęcherze występujące na w jamie gębowej, na wargach, języku, w okolicy otworów nosowych oraz na wymieniu, strzykach, w szparze międzyracicowej i na koronkach racic, po ich pęknięciu – nadżerki,
• temperatura ciała podwyższona o 1,5 – 2,5⁰C,
• apatia,
• obfite ślinienie,  otwieranie jamy ustnej z charakterystycznym cmokaniem, utrudnione przeżuwanie i utrata łaknienia – w szczególności u bydła,
• spadek mleczności aż do całkowitego zaniku,
• kulawizna jednocześnie na wiele kończyn, sztywny chód,
• nie wielka śmiertelność zwierząt wśród dorosłych,
• zwierzęta młode (cielęta, prosięta, jagnięta) są bardzo wrażliwe i często padają z powodu zapalenia mięśnia sercowego bez innych oznak choroby.

Przebieg choroby

Bydło – przebieg choroby jest gwałtowny. Zakażenie szerzy się błyskawicznie
i w ciągu 24-48 h w gospodarstwie mogą chorować wszystkie zwierzęta. Padnięcia dotyczą przede wszystkich młodych zwierząt.

Świnie – choroba rozprzestrzenia się błyskawicznie. U zwierząt obserwuje się trudności ze wstawaniem, występuje wysoka śmiertelność prosiąt ssących. Świnie stojące opierają się bardzo ostrożnie na racicach.

Owce i kozy – rozprzestrzenienie choroby w stadzie jest mniej gwałtowne niż u świń i bydła. Choroba przebiega łagodnie bez wyraźnie zaznaczonych objawów ogólnych i klinicznych. U owiec objawem, który powinien nasuwać podejrzenie pryszczycy jest nagłe wystąpienie kulawizn u znacznego odsetka zwierząt oraz wysoki wskaźnik jagniąt padłych w okresie wykotów.

Zmiany anatomopatologiczne

• zmiany na skórze i błonach śluzowych – pęcherze i nadżerki mogą występować w krtani, oskrzelach, przełyku, żołądku i jelitach, u przeżuwaczy w przedżołądkach, zwłaszcza na fałdach żwacza,
• u młodych zwierząt – powiększenie i zwyrodnienie mięśnia sercowego, w sercu obserwuje się naprzemienne występowanie jaśniejszych i ciemniejszych pól (serce tygrysie).

Diagnostyka różnicowa

Bydło

• choroba błon śluzowych – biegunka, wrzody wielokształtne, nieregularne (przy pryszczycy – zaokrąglone), niewielka zaraźliwość,
• choroba niebieskiego języka – zmiany, a następnie wrzody w pysku i na kończynach, owrzodzenie opuszki zębowej i niekiedy końca języka, ronienia, temperatura do 420C,
• głowica bydła – temperatura powyżej 41,50C, owrzodzenia w całej jamie ustnej, śluzowo – ropny wyciek z nozdrzy, uogólnione powiększenie węzłów chłonnych, obustronne zapalenie rogówki, chorują pojedyncze zwierzęta,
• grudkowe zapalenie jamy ustnej – grudki na wargach, zmiany martwicowo – wrzodziejące pierścieniowe na języku, pod językiem i na dziąsłach, na ogół chorują zwierzęta poniżej 4 tygodnia życia, czasami do 6 miesiąca życia,
• pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej – pęcherzyki, a następnie wrzody na błonie śluzowej jamy ustnej, koronce i w szparze międzyracicowej, chorują również koniowate,
• pomór bydła – owrzodzenia na błonie śluzowej jamy ustnej, biegunka, odwodnienie, potem zaparcia, bardzo duża zaraźliwość, śmierć w ciągu 7-12 dni,
• zakaźne zapalenie nosa i tchawicy – owrzodzenie na pysku i języku, zmiany chorobowe obejmują również gardło i tchawicę, ropa na krawędziach nozdrzy.

Świnie

• nekrobacyloza (choroba cementowa) – występuje u zwierząt utrzymywanych w złych warunkach higienicznych, zmiany głownie na kończynach, rumień, następnie wrzody także na podeszwie, poduszeczce podeszwowej i stawach paliczków,
• oparzenia spowodowane przez substancje żrące – wrzody powierzchniowe podeszwy, czarne tkanki,
• uczulenie spowodowane substancjami światłoczułymi pobieranymi z pokarmem – pęcherzyki, a następnie wrzody powierzchniowe na ryku, uogólniony rumień,
• choroba pęcherzykowa świń – niższa zaraźliwość, padnięcia głównie wśród osobników dorosłych i tuczników,
• pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej – chorują także koniowate.

Owce i kozy

• niesztowica – liczne pęcherze na języku, pęcherze wypukłe, krosty owrzodzone w centrum, chorują młode owce rzeźne i owce karmiące,
• nekrobacyloza – głębokie wrzody w pysku, intensywny ślinotok,
• kulawka – zmiany ograniczone wyłącznie do kończyn, gnilny zapach, rany ziarninujące i nadkażone na koronce racic lub w szczarze międzyracicowej,
• choroba niebieskiego języka – obrzęk warg, powiek i małżowin usznych,  silne zaczerwienienie błony śluzowej policzków i jamy nosowej, drobne wybroczyny pod śluzówką jamy ustnej i nosowej, owrzodzenie warg, opuszki zębowej oraz w niektórych przypadkach języka, przekrwiony, obrzękły, siny i wystający z jamy ustnej język,
• pomór małych przeżuwaczy – rozległe owrzodzenia pyska, biegunka, zapalenie płuc, wysoka śmiertelność
• ospa owiec – duże grudki w pysku i innych częściach ciała, wyciek z nosa, ślinotok, gorączka.